روانشناس کودک _ فرهاد فرخی

پرخاشگري و رفتارهاي تهاجمي نوعي از اعمال خشونت بار عليه ديگران است که مي‌تواند باعث آسيب يا صدمه به ديگران شود. بيشتر کارشناسان پرخاشگري کودکان را به شکل پرخاشگري آشکار دربردارنده پرخاشگري جسماني مانند زدن، هل دادن، لگد زدن، پرتاب اشيا و تهديد به انجام اين اعمال همراه با حملات عمدي بيزارکننده و آزاردهنده براي قرباني و پرخاشگري رابطه‌اي که موجب حذف ديگران از جمع مي‌شوند، تعريف کرده‌اند. در پسران بيشتر پرخاشگري جسماني و در دختران بيشتر پرخاشگري رابطه‌اي گزارش شده است.

برخی از والدین حقیقتاً از رفتار کودکان خود ناراضی هستند و امیدی به تغییر رفتار آنها ندارند. باید به آنها حق داد. وقتی کودک شما رفتاری پرخاشگرانه دارد، به تخریب وسایل می پردازد یا والدین و اعضای خانواده را آزار می دهد، خود را ضعیف احساس می کنید.

جام جم , محققان دريافتند که انسانها از همان بدو تولد آماده بذل و بخشش نيستند و اين خصوصيت به تدريج در آنها شکل مي گيرد.

ارنست فر محقق دانشگاه زوريخ و همکارانش به اين نتيجه رسيده اند که کودکاني که در خانواده هاي تک فرزند متولد مي شوند بيشتر از بقيه شانس رهايي از خساست را دارند ولي فرزندان کوچک خانواده بيشتر از بقيه با مشکل خساست مواجه هستند.

چگونه سخاوتمندی را به کودکان خود آموزش دهیم؟

برای آموزش سخاوتمند بودن به کودک، والدین می‌توانند از همان دوران کودکی سعی کنند ارزشهای زندگی جمعی را به فرزندانشان بیاموزند و به آنها یادآور شوند که هیچ کس نمی تواند به تنهایی زندگی کند.

کودکانی که تحت زورگویی همسالان خود قرار می‌گیرند با احتمال بیشتری در معرض بروز مشکل در بخش‌های دیگر زندگی خود خواهند بود. محققان اخیراً دریافته‌اند حداقل سه فاکتور در رفتار کودکان وجود دارد که باعث انزوای اجتماعی در آنها می‌شود و این فاکتورها ناتوانی کودک در انتخاب و یا پاسخ دادن به تعاملات غیرکلامی دوستان را شامل می‌شود. آمار نشان می‌دهد بین ۱۰ تا ۱۳ درصد کودکان در سنین مدرسه طرد شدن از طرف دوستان را تجربه می‌کنند

نکات کوتاه ، اما کاربردی کودکان

کودکان به هیچ وجه در برابر عواطف شدید و حوادث تتش‌زا که ممکن است به افسردگی منجر شوند، مصون نیستند. برخی ار نشانه‌های بروز افسردگی در کودکان اینها هستند:

خواه چهار ساله یا چهل ساله ، همه ما بارها عصبانی شده ایم. اما فردی كه در طول زندگی نیاموزد چگونه بر خشم خود مسلط شود ، روابط را خدشه دار و دوستان و اطرافیان را آزرده خاطر می سازد.

- علت واقعي آن دقيقا مشخص نشده است ، اما ممكن است به دليل مسائل روحي رواني ويا عادتي باشد. آنچه كه در اين رابطه مهم است عدم وجود ضايعه و اختلال عصبي درمغز است و مي توان آنرا يك مسئله طبيعي تلقي نمود كه دربرخي از كودكان وجود دارد .

دوست داينا به مسافرت رفته است، داينا به او قول داد تا از سگش مراقبت كند. او خيلي هيجان زده است . او مي داند كه مراقبت از يك سگ سرگرمي جالبي است و البته مي داند كه اينكار زحمت دارد.

داينا بايد هر روز به سگ كوچولو غذا بدهد، زيرا او هميشه گرسنه است. سگ قهوه اي هر روز كلي غذا مي خورد و هر روز بزرگتر و بزرگتر مي شود.

پژوهشگران ایتالیایی دریافتند که قدرت شناختی و دقت بچه های دو زبانه ای که در خانواده هایی بزرگ می شوند که پدر و مادر به زبانهای مختلفی سخن می گویند بیش از بچه های تک زبانه است.

به گزارش خبرگزاری مهر، دانشمندان عصب زبانشناسی مدرسه عالی بین المللی مطالعات پیشرفته در تریسته کشف کردند که مغز کودکان دو زبانه فعالتر از کودکان عادی بوده و در نتیجه پدیده دوزبانه بودن یک امتیاز شناختی برای این کودکان محسوب می شود.

تحقیقات جدید نشان می‌دهد کودکان و نوجوانان باید قبل از ساعت 10 شب به رختخواب بروند تا دچار افسردگی نشوند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد نوجوانانی که تا دیر وقت بیدار می‌مانند نسبت به دیگران با احتمال 24 درصد بیش‌تر به افسردگی دچار می‌شوند و به احتمال 20 درصد بیش‌تر به فکر آسیب زدن به خود می‌افتند.

هيچكس نمي داند كه آيا محيط و طبع انسان سبب تفاوت در رفتار او نسبت به پسران و دختران مي گردد  و يا روش تربيت او. اما تحقيقات نشان داده‌اند كه والدين مي توانند نقش بسيار مهمي را در كمك و حمايت كودكانشان در جهت يافتن روش هايي سالم و مفيد براي مقابله و روبه رو شدن با تعصبات مربوط به جنسيت ايفا نمايند. اولين قدم براي دستيابي به اين امر مهم آگاهي از نيازهاي كودكان مي باشد.

کودکان ما چقدر اسباب بازی نیاز دارند!

 در گوشه گوشه کشور بیمارستان‌ها و مراکزی مخصوص کودکان بیمار قرار دارند. کودکانی که مظلومانه در تخت‌های بیمارستان‌ها خوابیده و از درد به خود می‌پیچند. کودکانی که هنوز رنگ شوخی را ندیده و مفهوم شادی را درک نکرده‌اند. حسرت دویدن، بازی کردن و یا حتی خوردن غذاهای خوشمزه در جانشان مانده است و بی هیچ دلخوشی روزگار را طی می‌کنند.

بچه ها سرشت مختلفي دارند. براي مثال بعضي از بچه ها به راحتي با اطرافيان ارتباط برقرار مي کند و اصولا بچه هاي اجتماعي هستند و برخي ديگر خجالتي که بخشي از آن ناشي از وراثت است و بخشي ديگر تحت تاثير محيط و رفتارهايي که با او مي شود است. بچه هايي که اعتماد به نف بالايي دارند وقتي که در برابر انجام کار سختي قرار مي گيرند اگر نتوانند به راحتي آن را انجام دهند شروع به آزمايش کردن راه هاي مختلف مي کنند. 

اگر پرداختن به موضوع کودکان معلول ذهنی مفید و تحسین آمیز است، از یاد بردن گروه دیگری از کودکان، یعنی کودکان پراستعداد که غالباً آنان را در پریشان حالی کامل وا می نهند، تا جایی که دچار نومیدی شوند، خطاست.

مشكلات اجتماعی

وقتی كه كودك راه رفتن و تكلم را بیاموزد، روش های بیان مشكلات هیجانی وی توسعه می یابد. در این حال ممكن است مشكلات هیجانی خود را از راه  تخریب و عدم تحرك و مخالفت جویی و منفی كاری و مانند اینها ابراز كند.در دو تا سه سالگی كودك گاهی رفتارهایی دارد كه مورد قبول خانواده نیست. والدین باید پیروی از مقررات اجتماعی را به كودك بیاموزند .

اگر خواسته والدین عاقلانه و متناسب باشد و نیاز كودك به محبت را ء كند ، كودك به تدریج تحت كنترل درخواهد آمد. اما اگر الزام والدین شدید و ابراز محبت آنها به صورت صحیحی نباشد ، طفل ممكن است كه رفتارهای ناهنجار این دوره را تشدید كند و امكان دارد كه این ناهنجاری ها در او تثبیت شوند

يكي از موارد آموزنده كه بايد مورد توجه قرار بگيرد سوءاستفاده جنسي از كودكان است. در آمريكا هر ساله در حدود دويست‌هزار مورد سوءاستفاده جنسي گزارش مي‌شود كه هر ساله 10درصد به آن اضافه مي‌شود. بيش‌تر كارشناسان معتقدند كه بين 20 تا 30 درصد از اين تعداد را دختران و تقريبا نيمي از آن را قربانيان پسر تشكيل مي‌دهد.

ورود نوزاد دوم به خانواده برای کودک اول، بحران بزرگی را به وجود می‌آورد. او که تا آن زمان مورد توجه والدین بوده‌است با آمدن نوزادی دیگر موقعیتش را در خطر می‌بیند و احساس ناخوشایندی پیدا می‌کند .

از یک طرف دوست دارد به او بپیوندد و از طرفی احساس می‌کند جایگاه خود را از دست داده است. حالا برادر یا خواهر جدید، مرکز توجه والدین شده است. پس روی تخت او می‌خوابد، او اصرار دارد شیشه شیر را در دهانش بگذارد، نوزاد را در بغل گرفته محکم می‌فشارد

این حالت نیز از مشکلاتی است که دامنگیر والدین و مربیان کودک است و زمینه را برای بسیاری از سقوط ها و عدم موفقیت ها فراهم می سازد. حالتی است که در بسیاری از کودکان خیالباف و حتی گروهی از آنها که دچار بیماری های روانی هستند و در سنین گوناگون می باشند به عیان دیده می شود.

رابطه کودک با مادر بهترین روابطی است که بین دو انسان برقرار می‌شود و این روابط می‌تواند برای سالهای بعد، آموزنده باشد و یا الگویی برای شخصیت بعدی کودک و رابطه او با سایرین باشد. تقریبا همه مادران کوشش دارند که رابطه آنان با فرزندانشان تا حد امکان مطلوب باشد. در این رابطه فقط مادر دخالت ندارد، بلکه کودک نیز در این امر سهیم است.

بنابراین لازم است بعضی از خصوصیات اخلاقی کودک را در سنین مختلف مورد مطالعه قرار دهیم. و هر قدر مادر در این خصوصیات آگاهی کاملتری داشته باشد، بهتر می‌تواند با او کنار بیاید، اگر بداند که با وجود همه کوششهای او ، باز هم همه چیز آرام و بی دردسر نخواهد بود، در این صورت با مشکلات ، رابطه صحیحی برقرار خواهد ساخت.

صداهای قبل از تکلم

در دو سه هفته اول زندگی صداهای کودک در موارد مختلف یکسان و یکنواخت است. این صداها جنبه بازیابی دارد و با اراده و آگاهی انجام نمی‌شود. ولی کم کم بین گریه کودک و وضعیت او ارتباط برقرار می‌شود. به نحوی که مادر از طریق لحن گریه کودک می‌تواند به گرسنگی ، خواب آلودگی یا نیازهای دیگر او پی ببرد.

نحوه خواباندن کودک و شکل دهی عادت خواب در فرهنگها ، قبایل و حتی خانواده ها متفاوت است بعضیها بچه را وقت خواب قنداق می‌کنند، بعضی لباس نازک به او می‌پوشانند و یا حتی بعضی او را می‌خوابانند. ممکن است کودک در یک اتاق مجزا ، به تنهایی یا با چند خواهر و برادرش بخوابد یا به اتفاق همه اعضای خانواده در یک جا و حتی در یک رختخواب بخوابد.

کودک ممکن است به پشت ، پهلو و یا روی شکم ، در یک اتاق تاریک ، نیمه تاریک ، کاملاً روشن یا در یک محیط بی سرو صدا یا با صدای رادیو و تلویزیون و با وجود صداهای ناگهانی مثل هواپیما بخوابد. ممکن است وقت شیر خوردن در بغل مادر با خواب آور یا با لالایی در گهواره به خواب رود یا این که نیاز به شنیدن یک قصه و یک دعا و بازی کردن داشته باشد و یا کلاً زمان مشخصی برای خواب نداشته باشد یا بر عکس باید هر شب طبق نظم خاصی بخوابد.

یشتر کودکان کوچکتر از 3 سال اطرافیان خود را حداقل یک مرتبه گاز می گیرند. بیشتر همین کودکان این عادت خود را به خودی خود از دست می دهند. اما اگر این عادت بعد از سن 3 سالگی هنوز ادامه یابد و مرتبا تکرار شود نیاز به توجه و درمان دارد.

گاز گرفتن همیشه عمدی و آگاهانه نیست و به ندرت ممکن است باعث آسیب جدی به دیگران شود و یا بیانگر خطر جدی باشد.

چرا کودکان گاز می گیرند؟

جوانی به حکیمی گفت: «وقتی همسرم را انتخاب کردم، در نظرم طوری بود که گویا خداوند مانندش را در دنیا نیافریده است. وقتی نامزد شدیم، بسیاری را دیدم که مثل او بودند. وقتی

ازدواج کردیم، خیلی‌ها را از او زیباتر یافتم. چند سالی را که را با هم زندگی کردیم، دریافتم که همه زن‌ها از همسرم بهتراند.»

حکیم گفت: «آیا دوست داری بدانی از همه این‌ها تلخ‌تر و ناگوارتر چیست؟»

جوان گفت: «آری.»

ايك متخصص کودکان اظهار كرد: کم خوني ناشي از کمبود آهن امروزه مشکل جدي سلامت عمومي در جهان و ايران ست كه عدم رسيدگي و درمان آن عوارضي را به دنبال خواهد داشت. در اين ميان خاک خوردن کودکان يکي از نشانه‌هاي کمبود آهن است که توجه به آن ضرورت دارد.

این متخصص در گفت وگو با خبرنگار بهداشت و درمان ايسنا واحد علوم پزشکي ايران با بيان اين مطلب خاطرنشان كرد: کمبود عنصري چون روي و آهن در بدن اثرات ناخوشايندي دارند که ممکن است با علائم مختلفي همراه باشد از جمله خاک خوردن کودک که در اين مورد کودک علاقه به خوردن مهر، خاک يا مواردي از اين قبيل دارد.

امام باقرعلیه السلام فرمود: در زمان رسول خدا، در آغاز هجرت یکی از مومنین صفه به نام سعد بسیار در فقر و ناداری به سر می برد و همیشه در نماز جماعت، ملازم پیامبر خدا بود و هرگز نمازش ترک نمی شد رسول خدا صلی الله علیه واله و سلم وقتی او را می دید، دلش به حال او می سوخت و نگاه دلسوزانه به او می کرد.

آیا این موضوع که شما کودکی آرام یا بهانه گیر داشته باشید برایتان مهم است ؟

داشتن کودکی آرام و بی سر و صدا(سهل گیر) یا کودک بهانه گیر- دست مادر نیست:

در مطالعات اخیر محققین دریافته اند،اینکه کودک شما بی سروصدا یا بهانه گیر باشد ارتباطی با مهارتهای والدین بودن شما ندارد زیرا این ترکیبی از ژن معین و الگوی خاص فعالیت مغز است که رفتار کودک را مشخص می کند.محققین کانادایی ارتباط متقابل بین ژن دی آر دی 4 و فعالیت در کورتکس پیشانی مغز را مورد آزمایش قرار داده اند تا ببینند آیا می توان رفتار کودکان را پیش بینی کرد ؟

گنجشکی با عجله و تمام توان به آتش نزدیک می شد و برمی گشت!

پرسیدند : چه می کنی ؟

پاسخ داد : در این نزدیکی چشمه آبی هست و من مرتب نوک خود را پر از آب می کنم و آن را روی

آتش می ریزم !

فرض کنید تلفنی صحبت می‌کنید و مکالمه مهمی هم دارید و کوچولوی شما وسط حرف‌تان می‌پرد و آب می‌خواهد یا سوالی می‌پرسد و یا اجازه می‌خواهد که برود و بازی کند. شما در ابتدا به او پاسخ نداده و به مکالمه خود ادامه می‌دهید. کم‌کم صدای کودک شما تغییر می‌کند. نق‌زدن را آغاز می‌کند و شاید هم جیغ بکشد و گریه کند تا سرانجام تسلیم شوید و از مخاطب خود بخواهید یک دقیقه گوشی تلفن را نگه دارد.

آیا این مساله برای شما اتفاق افتاده است؟

در روزگار قدیم ، پادشاهی سنگ بزرگی را در یک جاده ی اصلی قرار داد . سپس

در گوشه ای قایم شد تا ببیند چه کسی آن را از مسیر برمیدارد .

برخی از بزرگان ثروتنمد با کالسکه های خود به کنار سنگ رسیدند ، آن را دور زدند و به راه خود ادامه دادند . بسیاری از آنها نیز به شاه بد و بیراه گفتند که چرا دستور نداده جاده را باز کنند . هیچ یک از آنان کاری به سنگ نداشتند .

کودکانی که شب ها کمتر از ۸ ساعت می خوابند، قند خون بالاتری دارند که ممکن است پیش زمینه ابتلا به بیماری دیابت (مرض قند) باشد.

این خطر، نوجوانان چاق را بیشتر از سایر هم سالانشان تهدید می کند.

بهلول هر وقت دلش می گرفت به کنار رودخانه می‌رفت. در ساحل می‌نشست و به آب نگاه می کرد. پاکی و طراوت آب، غصه هایش را می‌شست. اگر بیکار بود همانجا می‌نشست و مثل بچه ها گِل بازی می‌کرد. آن روز هم داشت با گِل های کنار رودخانه، خانه می‌ساخت.

جلوی خانه باغچه‌ایی درست کرد و توی باغچه چند ساقه علف و گُل صحرایی گذاشت. ناگهان صدای پایی شنید برگشت و نگاه کرد. زبیده خاتون (همسر خلیفه) با یکی ازخدمتکارانش به طرف او آمد. به کارش ادامه داد. همسر خلیفه بالای سرش ایستاد و گفت: «بهلول، چه می‌سازی؟»

جویدن ناخن نوعی تیک است که بیانگر نوعی از آسیب روانشناختی است. این آسیب می تواند درجات مختلفی داشته باشد، معمولا شدت این آسیب کم و ناچیز ولی در بعضی موارد قابل توجه و نیازمند درمان است.
 
آسیب های جسمی:

روزگاری یک کشاورز در روستایی زندگی می کرد که باید پول زیادی را که از یک پیرمرد قرض گرفته بود، پس می داد.

کشاورز دختر زیبایی داشت که خیلی ها آرزوی ازدواج با او را داشتند. وقتی پیرمرد طمعکار متوجه شد کشاورز نمی تواند پول او را پس بدهد، پیشهاد یک معامله کرد و گفت اگر با دختر کشاورز ازدواج کند بدهی او را می بخشد، و دخترش از شنیدن این حرف به وحشت افتاد و پیرمرد برای اینکه حسن نیت خود را نشان بدهد گفت: اصلا یک کاری می کنیم، من یک سنگریزه سفید و یک سنگریزه سیاه در کیسه ای خالی می اندازم، دختر تو باید با چشمان بسته یکی از این دو را بیرون بیاورد. اگر سنگریزه سیاه را بیرون آورد باید همسر من بشود و بدهی بخشیده می شود و اگر سنگریزه سفید را بیرون آورد لازم نیست که با من ازدواج کند و بدهی نیز بخشیده می شود، اما اگر او حاضر به انجام این کار نشود باید پدر به زندان برود.